زمان از شیرگرفتن در کشورهای مختلف متفاوت است و آخرین اطلاعات و توصیه ها سنین دو تا چهارسالگی را پیشنهاد می کنند. تصمیم در مورد از شیرگرفتن بستگی به شرایط جسمی- روانی مادر و کودک و ویژگی های خانواده دارد. بهترین روش از شیر گرفتن روش تدریجی است که همراه با عشق و علاقه باشد. این روش برای مادر و کودک راحت تر است و بدون مشکل و در طی چند ماه اتفاق می افتد. بنابراین بعد از دو سال کامل که کودک از شیر مادر بهره مند شده و در روز پنج وعده غذا (سه وعده اصلی، دو میان وعده) می خورد و مایعات را هم با لیوان می نوشد، می توان یک تا دو وعده شیر پاستوریزه یا آب میوه را جایگزین شیر مادر کرد. در این زمان نقش مادر آن است که خودش پیشنهاد شیردادن نکند و اگر زمانی هم کودک تمایل به شیرخوردن داشت از او دریغ کند؛ به ویژه زمانی که کودک بیمار باشد و فقط اشتها به خوردن شیر دارد و غذای دیگری را تحمل نمی کند.
در این روش چون از شیرگرفتن آرام آرام مشکلات عصبی، روانی و تغییرات هورمونی مادر که در یکباره از شیر گرفتن اتفاق می افتد به وجود نمی آید و کودک نیز دچار ضربه ی روانی نمی شود. به این ترتیب کودک کم کم علاقه به شیرخوردن را از دست می دهد و ممکن است خودش یکباره آن را کنار بگذارد.
بنابراین مادران عزیز جهت پیشبرد این هدف می توانند از توصیه های زیر استفاده کنند:
1- به کودک، قبل از خواب و صبح هنگام بیدار شدن شیر خودتان را بدهید.
2- به تدریج وعده های شیر قبل و بعداز ظهر را کم کنید، یعنی به تدریج فاصله ی شیردادن ها را بیشتر کنید تا خود به خود یک وعده ی شیردهی حذف شود.
3- برنامه ی همیشگی روزانه را عوض کنید. مثلاً اگر کودک را از مهدکودک برمی دارید، به جای اینکه به منزل بیایید به فروشگاه یا پارک بروید تا سرگرم شود و هوس شیرخوردن نکند.
4- سرگرمی جدیدی برایش پیدا کنید.
5- زمان شیرخوردن او را پیش بینی کنید و چیزی در دسترس داشته باشید؛ مثلاً یک میان وعده یا نوشیدنی مورد علاقه ی او.
6- اگردر صندلی یا محل خصوصی به کودک شیر می دادید، از این محل استفاده نکنید تا کودک به یاد شیرخوردن نیفتد و تقاضای شیر نکند.
7- اجازه ندهید کودک، شما را بدون لباس ببیند و هوس شیرخوردن کند.
8- در صورت امکان از سایر افراد خانواده کمک بگیرید. هنگامی که می خواهید وعده ی شیرصبح را قطع کنید، سعی کنید زودتر از او از خواب بیدار شوید و هنگام بیدار شدن او، همسرتان یا یکی از اعضای خانواده در کنارش باشد.
9- و بالاخره وعده های شیرخوردن در ساعات شب را به ترتیب یک شب در میان، دو شب درمیان و ... کنید تا خود کودک دیگر تقاضای شیرنکند.
بعد از قطع شیردهی چه تغییراتی در مادران به وجود می آید و وظیفه مادر چیست؟
- دانه های چربی روی پستان به تدریج کم می شوند.
- مقداری از آب بدن دفع می شود که خود سبب کاهش وزن مادر می شود.
- ممکن است ترشح شیر تا چند ماه وجود داشته باشد که این ترشحات شبیه کلستروم بوده، بعد غلیظ تر شده و بالاخره قطع می شود.
- مادر باید دریافت کالری روزانه خود را کمتر کند تا بتواند چربی های ذخیره شده را از دست بدهد.
- برای جلوگیری از شل شدن و افتادگی سینه ها، مادر باید ورزش کند؛ به ویژه حرکاتی که در هنگام شناکردن انجام می شود.
- قطع شیردهی به عنوان قطع ارتباط عاطفی تلقی نمی شود، بلکه در مواقعی که کودک نیاز به درآغوش گرفتن دارد یا خسته یا افسرده است یا درد دارد. مادر باید او را با مهربانی در آغوش گرفته و آرام کند و عشق و علاقه ی خود را این بار نه از طریق شیردادن، بلکه از طریق نوازش و محبت به او هدیه کند.
مواد مغذی در کدام یک از خوراکی ها وجود دارند؟
پروتئین: شیرمادر، شیر تازه، ماست، پودر شیر، بادام زمینی، حبوب، پنیر، تخم مرغ، ماهی، گوشت قرمز و مرغ.
ویتامین A: شیر مادر به ویژه آغوز، شیر، کره، تخم مرغ، جگر، سبزی، با برگ سبز تیره، کدو تنبل، انبه و هویج، جگر به اندازه ی یک تخم مرغ متوسط، یک هویج کوچک، یک انبه ی کوچک، 1/5 فنجان سبزی با برگ تیره (خرد شده)، یک عدد سیب زمینی شیرین متوسط و یک لیتر شیر پاستوریزه، هر کدام تقریباً پانصد واحد رتینول ویتامین دارند.
اسید فولیک: جگر، ماهی، بادام زمینی، حبوب، پرتقال، سبزی با برگ سبز مانند اسفناج و روغن دانه ها.
ویتامین B1 یا تیامین: شیر، تخم مرغ، جگر، گوشت ماهی، گوشت قرمز، گوشت پرندگان و حبوب.
ویتامین B2 یا ریبوفلاوین: شیر، تخم مرغ، جگر، گوشت و ماهی
ویتامین B12 یا نیاسین: شیر، گندم، ماست، جگر، گوشت قرمز، ماهی و بادام زمینی.
ویتامین C: شیرمادر، شیرتازه، سبزی با برگ های تیره ی سبز، گوجه فرنگی، فلفل سبز، کدو تنبل، میوه های تازه به ویژه پرتقال، لیمو، شاه توت، توت فرنگی، سیب زمینی، موز رسیده، کلم، هویج و انبه.
ویتامین D: شیرهای غنی شده، کره، پنیر، ماهی های چرب، تخم مرغ، جگر، روغن کبد ماهی و نورآفتاب که منبع اصلی تامین ویتامین D هستند.
آهن: جگر، قلب، گوشت، جوجه و ماهی.
ید: غذاهای دریایی مثل ماهی و ... نمک یددار.
آهن Non Haem Iron : غلات و حبوب،که مقدار جذب آهن این گروه بستگی به سایر مواد غذایی دارد. اضافه کردن ویتامین C، گوشت، ماهی، مرغ یا جگر به غذا، دریافت (جذب) آهن را زیاد می کند. چای و قهوه جذب آهن را کاهش می دهند.
کلسیم: شیرمادر، شیرتازه، ماست (لبنیات)، پودر شیر و ... پنیر، ماهی های کوچکی که استخوان های ریزی دارند و بطور کامل (با استخوان ها) قابل خوردن هستند. نخود و لوبیا سبز و سبزی هایی با برگ های سبز تیره.
روی: شیر مادر، لوبیا (چیتی، قرمز و ...) ماهی، گوشت قرمز، ذرت، آجیل، غلات با پوست و حبوب.
سدیم: در بیشتر غذاها وجود دارد. سدیم را به مقدار کافی از غذاهای طبیعی می توان به دست آورد و نیازی به اضافه کردن نمک نیست.
پی نوشت ها :
- کارشناس مامایی
منبع: 7 روز زندگی شماره 93
