تأثیر دیابت بر بارداری:

افزایش احتمال پره اکلامپسی، ناهنجاری های مادرزادی، زایمان زودرس، زایمان سخت، مرگ جنین، پلی هیدر آمینوس، عفونت، ماکروزومی و سقط می باشد.

دیابت آشکار:

قبل از بارداری فرد به آن مبتلا است و قبل یا در شروع بارداری تشخیص داده شده است.

دیابت حاملگی:

پس از هفته 28 - 24 بارداری تشخیص داده می شود، درصورت تشخیص دیابت حین بارداری، اگر طی 2-1 هفته قند خون با رژیم غذایی کنترل نشد (FBS>95 , HPP> 120) باید انسولین برای کنترل قند خون تجویز شود.
دیابت کلاس A1 - گلوکز پلاسمای ناشتا زیر 105 میلی گرم در دسی لیتر و گلوکز 2 ساعت پس از غذا زیر 120 میلی گرم در دسی لیتر است. با رژیم غذایی کنترل می شود و مراقبت بارداری آن همان مراقبتهای معمول است.
دیابت کلاس A2 - گلوگز پلاسمای ناشتا بالای 105 میلی گرم در دسی لیتر و گلوکز 2 ساعت پس از غذا بیش از 120 میلی گرم در دسی لیتر است. در مراقبت های بارداری همانند دیابت آشکار برخورد می شود، درمان با انسولین توصیه می شود.

قبل از بارداری:

- کنترل قند خون و اجازه بارداری حداقل سه ماه بعد از طبیعی شدن قند خون و HbA1C ( کمتر از 6 درصد) (عامل اصلی ناهنجاریهای مادرزادی، هپیرگلیسمی در 8 هفته اول بارداری است).
- در صورت مصرف داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون، قطع این داورها از سه ماه قبل از بارداری و کنترل قند خون با انسولین:
- تأکید بر مصرف اسید فولیک.
- مشاوره چشم پزشکی و بررسی تیروئید و کلیه و قلب در تمام بیماران مبتلا به دیابت و دارای علائم بالینی:

نیمه اول بارداری:

- بستری در بیمارستان و کنترل نمودن قند خون با تجویز انسولین تحت نظارت پزشک متخصص غدد.
- مشاوره تغذیه.
- ارزیابی عملکرد کلیه با اندازه گیری BUN, C, و پروتئینوری 24 ساعته و در صورت لزوم تکرار آن در طول بارداری.
- سونوگرافی و تعیین سن بارداری.
- کنترل آلفا فتو پروتئین در 18- 16 هفته بارداری، درصورت اثبات افزایش سطح AFP سرم، ارزیابی جنین توسط سونوگرافی هدف دار جهت بررسی نقایص لوله عصبی انجام می شود.
- انجام سایر مراقبتهای دوران بارداری.

نیمه دوم بارداری:

- سونوگرافی دقیق از جهت نقص لوله عصبی و سایر آنومالی های جنینی و اکوکاردیوگرافی قلب جنین در هفته 22- 20 بارداری.
- ارزیابی سلامت جنین از هفته 28 بارداری با شمارش حرکات جنین.
- ویزیت هفتگی برای مانیتورینگ غلظت گلوکز و بررسی از نظر احتمال بروز پره اکلامپسی از هفته 28 بارداری.
- سونوگرافی جهت ارزیابی رشد جنین از هفته 32 بارداری و تکرار آن هر 3-2 هفته یکبار.
- ارزیابی سلامت جنین مطابق پروتکل های ارزیابی سلامت جنین.
- بستری در بیمارستان از هفته 34 بارداری و در صورت رضایت مادر.

ختم بارداری:

در صورت بروز فشار خون بالا و یا عوارض دیگر مادر در بیمارستان بستری شود و با توجه به شرایط وی و جنین بارداری ختم شود (نیاز به NICU بر اساس سن بارداری و وضعیت جنین متفاوت است.) در صورت اطمینان از سن بارداری، در هفته 38 یا بیشتر بارداری ختم شود.

زایمان:

درصورت بروز زایمان زودرس در مادر دیابتیک داروی انتخابی سولفات منیزیوم است. در زایمان زودرس برای تسریع نمو ریه جنین در صورت تحت کنترل بودن قند خون مادر، می توان با احتیاط از کورتیکوستروئیدها مطابق پروتکل استفاده کرد و تا 72 - 48 ساعت پس از تجویز آن قند خون بطور مرتب کنترل شود.

پس از زایمان:

- توجه به هرگونه علائم دال بر بروز عفونت در مادر در دوران پس از زایمان و درمان سریع آن.
- ترخیص بیمار با مشاوره متخصص داخلی - غدد و با توجه به کنترل قند خون بیمار.
- 6 هفته بعد FBS یا OGTT چک گردد. در صورتی که FBS< 126mg/dl باشد یا 2hpp<200mg/dl بعد از مصرف 75 گرم گلوکز باشد زن دیابت ندارد ولی در معرض خطر است.
زنان باردار در معرض خطر عبارتند از: سابقه مرده زایی، حداقل دوبار سقط خودبه خودی، تولد نوزاد 4 کیلوگرم و بیشتر، سابقه دیابت در افراد درجه یک خانواده، چاقی قبل از حاملگی BMI>=30)

نکاتی مهم در مورد دیابت:

*اکثر مبتلایان بدون علامت هستند.
* عدم کنترل دیابت تا 90% در نوزاد و تا 30% (در مادر با مرگ و میر همراه است).
* هورمونهای مهمی که در بدن اثر دیابتوژنیک دارند، عبارتند از: استروژن، پروژسترون، پرولاکتین و کورتیزول.
* ورزش و فعالیت به ویژه در اندام فوقانی مثل بازو سبب بهبود و کنترل دیابت می گردد.

رژیم غذایی:

افزایش وعده های غذایی و با مقدار کمتر توصیه می گردد. کالری مورد نیاز برای باردار با وزن مطلوب حدود 30kcal/kg/day و برای خانم های باردار چاق (بالای 20% وزن ایده آل) 24kcal/kg/day باشد.
منابع:
1. بارداری و زایمان ویلیامز، چاپ 2005.
2. راهنمای کشوری ارائه خدمات مامایی و زایمان بیمارستانهای دوستدار مادر، وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی.
3. مراقبت های مدیریت شده و مرتبط با سلامت مادران و زنان، معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
4. WHO.
منبع:نشریه پیام پزشک، شماره 53